网站首页 > 容斋随笔 > 容斋续笔 卷十四

容斋续笔 卷十四

容斋续笔 卷十四

帝王训俭
【原文】
帝王创业垂统,规以节俭,贻训子孙,必其继世象贤,而后可以循其教,不然,正足取侮笑耳。宋孝武大治宫室,坏高祖所居阴室,于其处起玉烛殿,与群臣观之,床头有土障,上挂葛灯笼、麻蝇拂。侍中袁觊因盛称高祖俭素之德,上不答,独曰:“田舍翁得此,已为过矣!”唐高力士①于太宗陵寝宫,见梳箱一、柞木梳一、黑角篦一、草根刷子一,叹曰:“先帝亲正皇极,以致升平,随身服用,唯留此物。将欲传示子孙,永存节俭。”具以奏闻。明皇诣陵,至寝宫,问所留示者何在?力士捧跪上,上跪奉,肃敬如不可胜,曰:“夜光之珍,垂棘之璧,将何以愈此?”即使史官书之典册。是时,明皇履位未久,厉精为治,故见太宗故物而惕然有感。及侈心一动,穷天下之力不足以副其求,尚何有于此哉?宋孝武不足责也,若齐高帝、周武帝、陈高祖、隋文帝,皆有俭德,而东昏、天元、叔宝、炀帝之淫侈,浮于桀、纣,又不可以语此云。

【注释】
①高力士:高力士(684—762),唐潘州人(今广东省高州市城区),为冯盎之曾孙、冯智玳之孙、冯君衡之子,10岁时,其家因株连罪被抄,武则天圣历初(698),岭南招讨使李千里进二阉儿,一为力士,为则天赏识,后因小过逐出宫,中人高延福收为养子,一年多后,则天又召力士入宫。景龙中(708),临淄王李隆基引为知己,景龙四年李隆基发动宫廷政变,杀韦皇后、安乐公主和武氏党羽,唐睿宗复位,立隆基为皇太子,力士参与谋划有功,擢升朝散大夫、内给事。

【译文】
帝王创立基业后,为了使江山牢固,世代相传,总要规劝子孙们过节俭的生活,给他们留下训诫。然而,只有他们的后人比较贤明时,才会遵从教诲。否则的话,仅仅是自取侮辱和嘲笑罢了。南朝宋孝武帝刘骏大兴土木,建造宫殿。他拆毁了宋高祖刘裕曾居住过的阴室,准备在这里新建玉烛殿。在他与群臣一起去观看时,只见高祖的床头有一道土障,上面挂的是葛条编的灯笼和用麻做的驱蝇掸子。侍中袁凯于是感叹称赞高祖的俭朴之德,孝武帝并不答话,只是自言自语地说:“种田的老头用这些东西,已经太过分了。”唐朝宦官高力士在太宗陵的寝宫中只见到梳箱一只、柞木梳子一把、黑角篦子一把、革根刷子一把,感叹说:“太宗皇帝亲手匡正了为帝王的准则,使得天下歌舞升平,而他自己随身所穿所用的,却只是这些东西。他是想以此传示子孙,告诫他们永保节俭之德啊!”高力士将这件事一五一十地向玄宗皇帝作了汇报。玄宗闻报,马上亲赴太宗陵,到寝宫问太宗所留下的东西在何处。高力士手捧这些东西跪着献给玄宗,玄宗跪拜接受,其肃敬到了无以复加的程度,并且说:“珍奇的夜光宝珠,垂棘的稀世美玉,难道能比这些更好吗?”玄宗当即命令史官记载于典册。当时唐玄宗刚刚继位不久,雄心勃勃,励精图治,因而见到太宗的遗物后感触良深。及至他的奢侈心一动,即使竭尽天下之财力人力也无法满足欲望,哪里还有一丁点儿对太宗遗物的印象?宋孝武帝不值得指责,至于像齐高帝、周武帝、陈高祖、隋文帝等,都有节俭的美德,可是他们的后代像东山侯萧宝卷、天元皇帝宇文赟、陈后主叔宝、隋炀帝杨广等人的骄奢极欲,其程度超过了夏桀、商纣,对他们就不必提倡什么节俭之德了。

陈涉不可轻
【原文】
扬子①《法言》:“或问陈胜吴广,曰:‘乱。’曰:‘不若是则秦不亡。’曰:‘亡秦乎?恐秦未亡而先亡矣。’”李轨以为:“轻用其身,而要乎非命之运,不足为福先,适足以为祸始。”予谓不然。秦以无道毒天下,六王皆万乘之国,相踵灭亡,岂无孝子慈孙、故家遗俗?皆奉头鼠伏。自张良狙击之外,更无一人敢西向窥其锋者。陈胜出于戍卒,一旦奋发不顾,海内豪杰之士,乃始云合响应,并起而诛之。数月之间,一战失利,不幸陨命于御者之手,身虽已死。其所置遣侯王将相竟亡秦。项氏之起江东,亦矫称陈王之令而度江。秦之社稷为墟,谁之力也?且其称王之初,万事草创,能从陈馀之言,迎孔子之孙鲋为博士,至尊为太师,所与谋议,皆非庸人崛起者可及,此其志岂小小者哉!汉高帝为之置守冢于砀,血食二百年乃绝。子云指以为乱,何邪?若乃杀吴广,诛故人,寡恩忘旧,无帝王之度,此其所以败也。

【注释】
①扬子:即杨雄(前53—18),一作“扬雄”,字子云,西汉蜀郡成都(今四川成都郫县友爱镇)人,汉族。西汉学者、辞赋家、语言学家。字子云。扬雄少时好学,博览多识,酷好辞赋。口吃,不善言谈,而好深思。家贫,不慕富贵。

【译文】
西汉扬雄的《法言》中说:“有人问陈胜、吴广是什么样的人,我的回答是:‘乱臣。’对方又说:‘但如果他们不首先起事,那么残暴的秦朝就不会灭亡。’我说:‘灭亡秦朝吗?恐怕秦朝未灭而他们自己就已经死了。’”隋朝的李轨认为:“陈胜和吴广在时机尚未成熟的情况下,轻举妄动,铤而走险,不但不能为人民带来幸福,相反却造成了沉重的灾难。”我的看法与扬雄、李轨有别。无道的秦朝残害天下,涂炭生灵,原来的齐、楚、燕、韩、赵、魏等六国也都是实力雄厚的大国,却接踵为暴秦所灭,难道这六国的人都没有孝子贤孙和家族传统吗?为什么都恭恭敬敬地拜伏在秦人的脚下呢?除了韩国的张良曾在博浪沙狙击过秦始皇之外,竟没有一个人敢于挑战泰王朝。陈胜只是一个普普通通的老百姓,微不足道的小戍卒,一旦奋不顾身地揭竿而起,天下的英雄豪杰才开始云集响应,共同伐秦。数月之间,因一战失利,陈胜不幸被车夫所杀。虽然死了,但是他所任命和派出的王侯将相却最终推翻了秦朝。项梁和项羽在江东起兵后,也是假借陈王的命令渡过长江的。秦朝的残暴统治被推翻,这究竟是谁的功劳呢?难道不主要是陈胜、吴广的功劳吗?而且,陈胜称王建国之初,万事草创,忙得焦头烂额。却能听从陈馀的话,迎立孔子的后人为博士,以至尊奉他为太师,他们在一起所商议的事情,绝非平庸之辈崛起后所能想到和做到的,就凭这一点,难道不足以说明陈胜的志向之远大吗?汉高祖刘邦为他在砀县设置守冢户,使他享用祭祀达二百年才告断绝。扬雄指斥陈胜为乱臣,不知是何缘故?至于杀吴广,诛杀老朋友,寡恩少义,忘记旧情,缺乏帝王的度量,这才是陈胜之所以失败的真正原因。

拼音版对照

rong zhai xu bi juan shi si

di wang xun jian
【 yuan wen】
di wang chuang ye chui tong, gui yi jie jian, yi xun zi sun, bi qi ji shi xiang xian, er hou ke yi xun qi jiao, bu ran, zheng zu qu wu xiao er。 song xiao wu da zhi gong shi, huai gao zu suo ju yin shi, yu qi chu qi yu zhu dian, yu qun chen guan zhi, chuang tou you tu zhang, shang gua ge deng long、 ma ying fu。 shi zhong yuan ji yin sheng cheng gao zu jian su zhi de, shang bu da, du yue:“ tian she weng de ci, yi wei guo yi!” tang gao li shi① yu tai zong ling qin gong, jian shu xiang yi、 zha mu shu yi、 hei jiao bi yi、 cao gen shua zi yi, tan yue:“ xian di qin zheng huang ji, yi zhi sheng ping, sui shen fu yong, wei liu ci wu。 jiang yu chuan shi zi sun, yong cun jie jian。” ju yi zou wen。 ming huang yi ling, zhi qin gong, wen suo liu shi zhe he zai? li shi peng gui shang, shang gui feng, su jing ru bu ke sheng, yue:“ ye guang zhi zhen, chui ji zhi bi, jiang he yi yu ci?” ji shi shi guan shu zhi dian ce。 shi shi, ming huang lv wei wei jiu, li jing wei zhi, gu jian tai zong gu wu er ti ran you gan。 ji chi xin yi dong, qiong tian xia zhi li bu zu yi fu qi qiu, shang he you yu ci zai? song xiao wu bu zu ze ye, ruo qi gao di、 zhou wu di、 chen gao zu、 sui wen di, jie you jian de, er dong hun、 tian yuan、 shu bao、 yang di zhi yin chi, fu yu jie、 zhou, you bu ke yi yu ci yun。

【 zhu shi】
① gao li shi: gao li shi(684—762), tang pan zhou ren( jin guang dong sheng gao zhou shi cheng qu), wei feng ang zhi zeng sun、 feng zhi dai zhi sun、 feng jun heng zhi zi,10 sui shi, qi jia yin zhu lian zui bei chao, wu ze tian sheng li chu(698), ling nan zhao tao shi li qian li jin er yan er, yi wei li shi, wei ze tian shang shi, hou yin xiao guo zhu chu gong, zhong ren gao yan fu shou wei yang zi, yi nian duo hou, ze tian you zhao li shi ru gong。 jing long zhong(708), lin zi wang li long ji yin wei zhi ji, jing long si nian li long ji fa dong gong ting zheng bian, sha wei huang hou、 an le gong zhu he wu shi dang yu, tang rui zong fu wei, li long ji wei huang tai zi, li shi can yu mou hua you gong, zhuo sheng chao san da fu、 nei gei shi。

【 yi wen】
di wang chuang li ji ye hou, wei le shi jiang shan lao gu, shi dai xiang chuan, zong yao gui quan zi sun men guo jie jian de sheng huo, gei ta men liu xia xun jie。 ran er, zhi you ta men de hou ren bi jiao xian ming shi, cai hui zun cong jiao hui。 fou ze de hua, jin jin shi zi qu wu ru he chao xiao ba le。 nan chao song xiao wu di liu jun da xing tu mu, jian zao gong dian。 ta chai hui le song gao zu liu yu zeng ju zhu guo de yin shi, zhun bei zai zhe li xin jian yu zhu dian。 zai ta yu qun chen yi qi qu guan kan shi, zhi jian gao zu de chuang tou you yi dao tu zhang, shang mian gua de shi ge tiao bian de deng long he yong ma zuo de qu ying dan zi。 shi zhong yuan kai yu shi gan tan cheng zan gao zu de jian pu zhi de, xiao wu di bing bu da hua, zhi shi zi yan zi yu di shuo:“ zhong tian de lao tou yong zhe xie dong xi, yi jing tai guo fen le。” tang chao huan guan gao li shi zai tai zong ling de qin gong zhong zhi jian dao shu xiang yi zhi、 zha mu shu zi yi ba、 hei jiao bi zi yi ba、 ge gen shua zi yi ba, gan tan shuo:“ tai zong huang di qin shou kuang zheng le wei di wang de zhun ze, shi de tian xia ge wu sheng ping, er ta zi ji sui shen suo chuan suo yong de, que zhi shi zhe xie dong xi。 ta shi xiang yi ci chuan shi zi sun, gao jie ta men yong bao jie jian zhi de a!” gao li shi jiang zhe jian shi yi wu yi shi di xiang xuan zong huang di zuo le hui bao。 xuan zong wen bao, ma shang qin fu tai zong ling, dao qin gong wen tai zong suo liu xia de dong xi zai he chu。 gao li shi shou peng zhe xie dong xi gui zhe xian gei xuan zong, xuan zong gui bai jie shou, qi su jing dao le wu yi fu jia de cheng du, bing qie shuo:“ zhen qi de ye guang bao zhu, chui ji de xi shi mei yu, nan dao neng bi zhe xie geng hao ma?” xuan zong dang ji ming ling shi guan ji zai yu dian ce。 dang shi tang xuan zong gang gang ji wei bu jiu, xiong xin bo bo, li jing tu zhi, yin er jian dao tai zong de yi wu hou gan chu liang shen。 ji zhi ta de she chi xin yi dong, ji shi jie jin tian xia zhi cai li ren li ye wu fa man zu yu wang, na li hai you yi ding dian er dui tai zong yi wu de yin xiang? song xiao wu di bu zhi de zhi ze, zhi yu xiang qi gao di、 zhou wu di、 chen gao zu、 sui wen di deng, dou you jie jian de mei de, ke shi ta men de hou dai xiang dong shan hou xiao bao juan、 tian yuan huang di yu wen?、 chen hou zhu shu bao、 sui yang di yang guang deng ren de jiao she ji yu, qi cheng du chao guo le xia jie、 shang zhou, dui ta men jiu bu bi ti chang shen me jie jian zhi de le。

chen she bu ke qing
【 yuan wen】
yang zi①《 fa yan》:“ huo wen chen sheng wu guang, yue:‘ luan。’ yue:‘ bu ruo shi ze qin bu wang。’ yue:‘ wang qin hu? kong qin wei wang er xian wang yi。’” li gui yi wei:“ qing yong qi shen, er yao hu fei ming zhi yun, bu zu wei fu xian, shi zu yi wei huo shi。” yu wei bu ran。 qin yi wu dao du tian xia, liu wang jie wan cheng zhi guo, xiang zhong mie wang, qi wu xiao zi ci sun、 gu jia yi su? jie feng tou shu fu。 zi zhang liang ju ji zhi wai, geng wu yi ren gan xi xiang kui qi feng zhe。 chen sheng chu yu shu zu, yi dan fen fa bu gu, hai nei hao jie zhi shi, nai shi yun he xiang ying, bing qi er zhu zhi。 shu yue zhi jian, yi zhan shi li, bu xing yun ming yu yu zhe zhi shou, shen sui yi si。 qi suo zhi qian hou wang jiang xiang jing wang qin。 xiang shi zhi qi jiang dong, yi jiao cheng chen wang zhi ling er du jiang。 qin zhi she ji wei xu, shui zhi li ye? qie qi cheng wang zhi chu, wan shi cao chuang, neng cong chen yu zhi yan, ying kong zi zhi sun fu wei bo shi, zhi zun wei tai shi, suo yu mou yi, jie fei yong ren jue qi zhe ke ji, ci qi zhi qi xiao xiao zhe zai! han gao di wei zhi zhi shou zhong yu dang, xue shi er bai nian nai jue。 zi yun zhi yi wei luan, he xie? ruo nai sha wu guang, zhu gu ren, gua en wang jiu, wu di wang zhi du, ci qi suo yi bai ye。

【 zhu shi】
① yang zi: ji yang xiong( qian53—18), yi zuo“ yang xiong”, zi zi yun, xi han shu jun cheng dou( jin si chuan cheng dou pi xian you ai zhen) ren, han zu。 xi han xue zhe、 ci fu jia、 yu yan xue jia。 zi zi yun。 yang xiong shao shi hao xue, bo lan duo shi, ku hao ci fu。 kou chi, bu shan yan tan, er hao shen si。 jia pin, bu mu fu gui。

【 yi wen】
xi han yang xiong de《 fa yan》 zhong shuo:“ you ren wen chen sheng、 wu guang shi shen me yang de ren, wo de hui da shi:‘ luan chen。’ dui fang you shuo:‘ dan ru guo ta men bu shou xian qi shi, na me can bao de qin chao jiu bu hui mie wang。’ wo shuo:‘ mie wang qin chao ma? kong pa qin chao wei mie er ta men zi ji jiu yi jing si le。’” sui chao de li gui ren wei:“ chen sheng he wu guang zai shi ji shang wei cheng shu de qing kuang xia, qing ju wang dong, ting er zou xian, bu dan bu neng wei ren min dai lai xing fu, xiang fan que zao cheng le chen zhong de zai nan。” wo de kan fa yu yang xiong、 li gui you bie。 wu dao de qin chao can hai tian xia, tu tan sheng ling, yuan lai de qi、 chu、 yan、 han、 zhao、 wei deng liu guo ye dou shi shi li xiong hou de da guo, que jie zhong wei bao qin suo mie, nan dao zhe liu guo de ren dou mei you xiao zi xian sun he jia zu chuan tong ma? wei shen me dou gong gong jing jing di bai fu zai qin ren de jiao xia ne? chu le han guo de zhang liang zeng zai bo lang sha ju ji guo qin shi huang zhi wai, jing mei you yi ge ren gan yu tiao zhan tai wang chao。 chen sheng zhi shi yi ge pu pu tong tong de lao bai xing, wei bu zu dao de xiao shu zu, yi dan fen bu gu shen di jie gan er qi, tian xia de ying xiong hao jie cai kai shi yun ji xiang ying, gong tong fa qin。 shu yue zhi jian, yin yi zhan shi li, chen sheng bu xing bei che fu suo sha。 sui ran si le, dan shi ta suo ren ming he pai chu de wang hou jiang xiang que zui zhong tui fan le qin chao。 xiang liang he xiang yu zai jiang dong qi bing hou, ye shi jia jie chen wang de ming ling du guo chang jiang de。 qin chao de can bao tong zhi bei tui fan, zhe jiu jing shi shui de gong lao ne? nan dao bu zhu yao shi chen sheng、 wu guang de gong lao ma? er qie, chen sheng cheng wang jian guo zhi chu, wan shi cao chuang, mang de jiao tou lan e。 que neng ting cong chen yu de hua, ying li kong zi de hou ren wei bo shi, yi zhi zun feng ta wei tai shi, ta men zai yi qi suo shang yi de shi qing, jue fei ping yong zhi bei jue qi hou suo neng xiang dao he zuo dao de, jiu ping zhe yi dian, nan dao bu zu yi shuo ming chen sheng de zhi xiang zhi yuan da ma? han gao zu liu bang wei ta zai dang xian she zhi shou zhong hu, shi ta xiang yong ji si da er bai nian cai gao duan jue。 yang xiong zhi chi chen sheng wei luan chen, bu zhi shi he yuan gu? zhi yu sha wu guang, zhu sha lao peng you, gua en shao yi, wang ji jiu qing, que fa di wang de du liang, zhe cai shi chen sheng zhi suo yi shi bai de zhen zheng yuan yin。

免责声明:「容斋续笔 卷十四」本章内容出自「容斋随笔」,文笔优美俱佳,章节内容(即本文)收集于网络,版权归原作者,只代表作者观点和本站无关,如果您认为本站转载侵犯了您的权益,请联系我们删除。

容斋续笔 卷十四·古诗词文学经典推荐*名著阅读

论语孟子大学中庸尚书礼记诗经孙子兵法乐府诗集婉约词弟子规爱莲说雁门太守行送元二使安西三字经长恨歌唐诗三百首素问尔雅醒世恒言世说新语文心雕龙千字文左传礼记