容斋五笔 卷九
容斋五笔 卷九
欧公送慧勤诗
【原文】
国朝承平之时,四方之人,以趋京邑为喜。盖士大夫则用功名进取系心,商要则贪舟车南北之利①,后生嬉戏则以纷华盛丽而悦。夷考其实,非南方比也②。读欧阳公《送僧慧勤归余杭》之诗可知矣。曰:“越俗僭宫室,倾赀③事雕墙。佛屋尤其侈,耽耽拟侯王。文彩④莹丹漆,四壁金焜煌。上悬百宝盖,宴坐以方床。胡为弃不居,栖身客京坊?辛勤营一室,有类燕巢梁。南方精饮食,菌笋比羔羊。饭以玉粒粳,调之甘露浆。一馔费千金,百品罗成行。晨兴未饭僧,日昃⑤不敢尝。乃兹随北客,枯粟充饥肠。东南地秀绝,山水澄清光。余杭几万家,日夕焚清香。烟霏四面起,云雾杂芬芳。岂如车马尘,鬓发染成霜?三者孰苦乐?子奚勤四方!”观此诗中所谓吴越宫室、饮食、山水三者之胜,昔日固如是矣。公又有《山中之乐》三章送之归。勤后识东坡,为作《诗集序》者。
【注释】
①舟车南北之利:做买卖的利润。古时做买卖都要车马劳顿,转运货物,故有此说。
②非南方比也:并不是南宋才这样。
③赀:钱财。
④文彩:文采。
⑤昃:太阳偏西。
【译文】
本朝太平的时节,四面八方的人们都把游京城当做喜欢的事,士大夫们想的大都是到这里求取功名利禄,商人们大都是贪图买卖上的利益,后生少年们游玩,也喜欢京城的繁华热闹。考察事实,还并不是南宋才如此,读到欧阳修的《送僧慧勤归余杭》这首诗就可以清楚了。这首诗说:“越俗僭宫室,倾赀事雕墙。佛屋尤其侈,耽耽拟侯王。文彩莹丹漆,四壁金焜煌。上悬百宝盖,宴坐以方床。胡为弃不居,栖身客京坊?辛勤营一室,有类燕巢梁。南方精饮食,菌笋比羔羊。饭以玉粒粳,调之甘露浆。一馔费千金,百品罗成行。晨兴未饭僧,日昃不敢尝。乃兹随北客,枯粟充饥肠。东南地秀绝,山水澄清光。余杭几万家,日夕焚清香。烟霏四面起,云雾杂芬芳。岂如车马尘,鬓发染成霜?三者孰苦乐?子奚勤四方!”可以看出,此诗当中所说的吴越之地宫室、饮食和山水三方面的出色,北宋时就已经是这样了。欧阳修还有《山中之乐》三章诗,也是送慧勤返回余杭的。慧勤后来也结识了苏轼,就是为苏轼的诗集写序言的那个和尚。
东不可名园
【原文】
今人亭馆园池,多即其方隅①以命名。如东园、东亭、西池、南馆、北榭之类,固为简雅,然有当避就处。欧阳公作《真州东园记》,最显。案:《汉书·百官表》:“将作少府,掌治宫室。属官有东园主章。”注云:“章谓大材也。主章掌大材,以供东园大匠。”绍兴三十年,予为省试参详官,主司委出词科题,同院或欲以“东园主章”为箴②,予曰:“君但知汉表耳!《霍光传》:‘光之丧,赐东园温明。’服虔曰:‘东园处此器,以镜置其中,以悬尸上。’师古曰:‘东园,署名也,属少府。其署主作此器。’《董贤传》:‘东园秘器以赐贤。’注引《汉旧议》:东园秘器作棺。若是,岂佳处乎?”同院惊谢而退③。然则以东名园,是为不可。予有两园,适居东西,故以西为西园,而以东为东圃,盖避此也。
【注释】
①方隅:方位。
②箴:考题。
③惊谢而退:大吃一惊,道歉而去。
【译文】
当今人们的亭台楼馆、园林水池,很多都根据它们的方位命名,比如东园、东亭、西池、南馆、北榭之类,这样的名称固然明快典雅,可是还是有应当避而不用的字。欧阳修写《真州东园记》就是很明显的。按:《汉书·百官公卿表》说:“将作少府主管修建宫室,他的属官主要有东园主章。”注释说:“章指的是硕大的木材。主章主管搜求大木,供东园大匠选用。”绍兴三十年时,我担任省考的参详官,主管委托我们出词科的考题,同僚中有人想以“东园主章”为题,我说:“先生只见到《汉书·百官公卿表》了,《霍光传》说:‘霍光死后,朝廷赐予东园所制的葬器。’服虔解释说:‘东园所制作的这种葬器,用一面镜子放在其中,镜子恰好悬在尸体上面。’颜师古说:‘东园,官署的名称,隶属于少府寺。这个官署负责制作这种葬器。’《董贤传》说:‘将东园的秘器赐给董贤。’注释转引《汉旧议》的说法说:东园秘器,就是棺材。这样的地方是什么好去处吗?”同僚听罢,吃了一惊,连忙道歉几句回去了。这样看来,用东字来作园的名称,是不行的。我有两个园子,恰好一东一西,因此把西面的园子称做西园,而把东面的园子称做东圃,主要是避开这个意思。
rong zhai wu bi juan jiu
ou gong song hui qin shi
【 yuan wen】
guo chao cheng ping zhi shi, si fang zhi ren, yi qu jing yi wei xi。 gai shi da fu ze yong gong ming jin qu xi xin, shang yao ze tan zhou che nan bei zhi li①, hou sheng xi xi ze yi fen hua sheng li er yue。 yi kao qi shi, fei nan fang bi ye②。 du ou yang gong《 song seng hui qin gui yu hang》 zhi shi ke zhi yi。 yue:“ yue su jian gong shi, qing zi③ shi diao qiang。 fo wu you qi chi, dan dan ni hou wang。 wen cai④ ying dan qi, si bi jin?j huang。 shang xuan bai bao gai, yan zuo yi fang chuang。 hu wei qi bu ju, qi shen ke jing fang? xin qin ying yi shi, you lei yan chao liang。 nan fang jing yin shi, jun sun bi gao yang。 fan yi yu li jing, tiao zhi gan lu jiang。 yi zhuan fei qian jin, bai pin luo cheng xing。 chen xing wei fan seng, ri ze⑤ bu gan chang。 nai zi sui bei ke, ku su chong ji chang。 dong nan di xiu jue, shan shui cheng qing guang。 yu hang ji wan jia, ri xi fen qing xiang。 yan fei si mian qi, yun wu za fen fang。 qi ru che ma chen, bin fa ran cheng shuang? san zhe shu ku le? zi xi qin si fang!” guan ci shi zhong suo wei wu yue gong shi、 yin shi、 shan shui san zhe zhi sheng, xi ri gu ru shi yi。 gong you you《 shan zhong zhi le》 san zhang song zhi gui。 qin hou shi dong po, wei zuo《 shi ji xu》 zhe。
【 zhu shi】
① zhou che nan bei zhi li: zuo mai mai de li run。 gu shi zuo mai mai dou yao che ma lao dun, zhuan yun huo wu, gu you ci shuo。
② fei nan fang bi ye: bing bu shi nan song cai zhe yang。
③ zi: qian cai。
④ wen cai: wen cai。
⑤ ze: tai yang pian xi。
【 yi wen】
ben chao tai ping de shi jie, si mian ba fang de ren men dou ba you jing cheng dang zuo xi huan de shi, shi da fu men xiang de da dou shi dao zhe li qiu qu gong ming li lu, shang ren men da dou shi tan tu mai mai shang de li yi, hou sheng shao nian men you wan, ye xi huan jing cheng de fan hua re nao。 kao cha shi shi, hai bing bu shi nan song cai ru ci, du dao ou yang xiu de《 song seng hui qin gui yu hang》 zhe shou shi jiu ke yi qing chu le。 zhe shou shi shuo:“ yue su jian gong shi, qing zi shi diao qiang。 fo wu you qi chi, dan dan ni hou wang。 wen cai ying dan qi, si bi jin?j huang。 shang xuan bai bao gai, yan zuo yi fang chuang。 hu wei qi bu ju, qi shen ke jing fang? xin qin ying yi shi, you lei yan chao liang。 nan fang jing yin shi, jun sun bi gao yang。 fan yi yu li jing, tiao zhi gan lu jiang。 yi zhuan fei qian jin, bai pin luo cheng xing。 chen xing wei fan seng, ri ze bu gan chang。 nai zi sui bei ke, ku su chong ji chang。 dong nan di xiu jue, shan shui cheng qing guang。 yu hang ji wan jia, ri xi fen qing xiang。 yan fei si mian qi, yun wu za fen fang。 qi ru che ma chen, bin fa ran cheng shuang? san zhe shu ku le? zi xi qin si fang!” ke yi kan chu, ci shi dang zhong suo shuo de wu yue zhi di gong shi、 yin shi he shan shui san fang mian de chu se, bei song shi jiu yi jing shi zhe yang le。 ou yang xiu hai you《 shan zhong zhi le》 san zhang shi, ye shi song hui qin fan hui yu hang de。 hui qin hou lai ye jie shi le su shi, jiu shi wei su shi de shi ji xie xu yan de na ge he shang。
dong bu ke ming yuan
【 yuan wen】
jin ren ting guan yuan chi, duo ji qi fang yu① yi ming ming。 ru dong yuan、 dong ting、 xi chi、 nan guan、 bei xie zhi lei, gu wei jian ya, ran you dang bi jiu chu。 ou yang gong zuo《 zhen zhou dong yuan ji》, zui xian。 an:《 han shu· bai guan biao》:“ jiang zuo shao fu, zhang zhi gong shi。 shu guan you dong yuan zhu zhang。” zhu yun:“ zhang wei da cai ye。 zhu zhang zhang da cai, yi gong dong yuan da jiang。” shao xing san shi nian, yu wei sheng shi can xiang guan, zhu si wei chu ci ke ti, tong yuan huo yu yi“ dong yuan zhu zhang” wei zhen②, yu yue:“ jun dan zhi han biao er!《 huo guang chuan》:‘ guang zhi sang, ci dong yuan wen ming。’ fu qian yue:‘ dong yuan chu ci qi, yi jing zhi qi zhong, yi xuan shi shang。’ shi gu yue:‘ dong yuan, shu ming ye, shu shao fu。 qi shu zhu zuo ci qi。’《 dong xian chuan》:‘ dong yuan mi qi yi ci xian。’ zhu yin《 han jiu yi》: dong yuan mi qi zuo guan。 ruo shi, qi jia chu hu?” tong yuan jing xie er tui③。 ran ze yi dong ming yuan, shi wei bu ke。 yu you liang yuan, shi ju dong xi, gu yi xi wei xi yuan, er yi dong wei dong pu, gai bi ci ye。
【 zhu shi】
① fang yu: fang wei。
② zhen: kao ti。
③ jing xie er tui: da chi yi jing, dao qian er qu。
【 yi wen】
dang jin ren men de ting tai lou guan、 yuan lin shui chi, hen duo dou gen ju ta men de fang wei ming ming, bi ru dong yuan、 dong ting、 xi chi、 nan guan、 bei xie zhi lei, zhe yang de ming cheng gu ran ming kuai dian ya, ke shi hai shi you ying dang bi er bu yong de zi。 ou yang xiu xie《 zhen zhou dong yuan ji》 jiu shi hen ming xian de。 an:《 han shu· bai guan gong qing biao》 shuo:“ jiang zuo shao fu zhu guan xiu jian gong shi, ta de shu guan zhu yao you dong yuan zhu zhang。” zhu shi shuo:“ zhang zhi de shi shuo da de mu cai。 zhu zhang zhu guan sou qiu da mu, gong dong yuan da jiang xuan yong。” shao xing san shi nian shi, wo dan ren sheng kao de can xiang guan, zhu guan wei tuo wo men chu ci ke de kao ti, tong liao zhong you ren xiang yi“ dong yuan zhu zhang” wei ti, wo shuo:“ xian sheng zhi jian dao《 han shu· bai guan gong qing biao》 le,《 huo guang chuan》 shuo:‘ huo guang si hou, chao ting ci yu dong yuan suo zhi de zang qi。’ fu qian jie shi shuo:‘ dong yuan suo zhi zuo de zhe zhong zang qi, yong yi mian jing zi fang zai qi zhong, jing zi qia hao xuan zai shi ti shang mian。’ yan shi gu shuo:‘ dong yuan, guan shu de ming cheng, li shu yu shao fu si。 zhe ge guan shu fu ze zhi zuo zhe zhong zang qi。’《 dong xian chuan》 shuo:‘ jiang dong yuan de mi qi ci gei dong xian。’ zhu shi zhuan yin《 han jiu yi》 de shuo fa shuo: dong yuan mi qi, jiu shi guan cai。 zhe yang de di fang shi shen me hao qu chu ma?” tong liao ting ba, chi le yi jing, lian mang dao qian ji ju hui qu le。 zhe yang kan lai, yong dong zi lai zuo yuan de ming cheng, shi bu xing de。 wo you liang ge yuan zi, qia hao yi dong yi xi, yin ci ba xi mian de yuan zi cheng zuo xi yuan, er ba dong mian de yuan zi cheng zuo dong pu, zhu yao shi bi kai zhe ge yi si。
免责声明:「容斋五笔 卷九」本章内容出自「容斋随笔」,文笔优美俱佳,章节内容(即本文)收集于网络,版权归原作者,只代表作者观点和本站无关,如果您认为本站转载侵犯了您的权益,请联系我们删除。