十五夜望月
唐 王建
古诗词:十五夜望月原文翻译+全文注释译文+原著赏析
原文:
[唐] 王建中庭地白树栖鸦,
冷露无声湿桂花。
今夜月明人尽望,
不知秋思落谁家?
注释:
【1】十五夜:指农历八月十五的晚上,即中秋夜。杜郎中:即杜元颖。【2】中庭:即庭中,庭院中。
【3】地白:指月光照在庭院的样子。
【4】冷露:秋天的冰冷的露水。
【5】尽:都。
【6】秋思(sì):秋天的情思,这里指怀人的思绪。在:一作“落”。
作品赏析:
【注释】:题中的“十五夜”,结合三、四两句来看,应指中秋之夜。诗题,《全唐诗》作《十五夜望月寄杜郎中》。杜郎中,名不详。在唐代咏中秋的篇什中,这是较为著名的一首。
“中庭地白树栖鸦”。月光照射在庭院中,地上好象铺了一层霜雪。萧森的树荫里,鸦鹊的聒噪声逐渐消停下来,它们终于适应了皎月的刺眼惊扰,先后进入了睡乡。诗人写中庭月色,只用“地白”二字,却给人以积水空明、澄静素洁之感,使人不由会联想起李白的名句“床前明月光,疑是地上霜”,沉浸在清美的意境之中。“树栖鸦”,主要应该是听出来的,而不是看到的。因为即使在明月之夜,人们也不大可能看到鸦鹊的栖宿;而鸦鹊在月光树荫中从开始的惊惶喧闹(周邦彦《蝶恋花》词有句“月皎惊乌栖不定”,也就是写这种意境)到最后的安定入睡,却完全可能凭听觉感受出来。“树栖鸦”这三个字,朴实、简洁、凝炼,既写了鸦鹊栖树的情状,又烘托了月夜的寂静。
“冷露无声湿桂花”。由于夜深,秋露打湿庭中桂花。如果进一步揣摩,更会联想到这桂花可能是指月中的桂树。这是暗写诗人望月,正是全篇点题之笔。诗人在万籁俱寂的深夜,仰望明月,凝想入神,丝丝寒意,轻轻袭来,不觉浮想联翩,那广寒宫中,清冷的露珠一定也沾湿了桂花树吧?这样,“冷露无声湿桂花”的意境,就显得更悠远,更耐人寻思。你看他选取“无声”二字,那么细致地表现出冷露的轻盈无迹,又渲染了桂花的浸润之久。而且岂只是桂花,那树下的白兔呢,那挥斧的吴刚呢,那“碧海青天夜夜心”的嫦娥呢?诗句带给我们的是多么丰富的美的联想。
明月当空,难道只有诗人独自在那里凝神注望吗?普天之下,有谁不在低回赏月,神驰意远呢?于是,水到渠成,吟出了“今夜月明人尽望,不知秋思落谁家”。前两句写景,不带一个“月”字;第三句才明点望月,而且推己及人,扩大了望月者的范围。但是,同是望月,那感秋之意,怀人之情,却是人各不同的。诗人怅然于家人离散,因而由月宫的凄清,引出了入骨的相思。他的“秋思”必然是最浓挚的。然而,在表现的时候,诗人却并不采用正面抒情的方式,直接倾诉自己的思念之切;而是用了一种委婉的疑问语气:不知那茫茫的秋思会落在谁的一边(“谁家”,就是“谁”,“家”是语尾助词,无实义)。明明是自己在怀人,偏偏说“秋思落谁家”,这就将诗人对月怀远的情思,表现得蕴藉深沉。似乎秋思唯诗人独有,别人尽管也在望月,却并无秋思可言。这真是无理之极,然而愈显出诗人情痴,手法确实高妙。在炼字上,一个“落”字,新颖妥贴,不同凡响,它给人以动的形象的感觉,仿佛那秋思随着银月的清辉,一齐洒落人间似的。《全唐诗》录此诗,“落”字作“在”,就显得平淡寡味,相形见绌了。
这首诗意境很美,诗人运用形象的语言,丰美的想象,渲染了中秋望月的特定的环境气氛,把读者带进一个月明人远、思深情长的意境,加上一个唱叹有神、悠然不尽的结尾,将别离思聚的情意,表现得非常委婉动人。
(徐竹心)
拼音版对照
[ tang] wang jian
zhong ting di bai shu qi ya,
leng lu wu sheng shi gui hua。
jin ye yue ming ren jin wang,
bu zhi qiu si luo shui jia?
【2】 zhong ting: ji ting zhong, ting yuan zhong。
【3】 di bai: zhi yue guang zhao zai ting yuan de yang zi。
【4】 leng lu: qiu tian de bing leng de lu shui。
【5】 jin: dou。
【6】 qiu si(sì): qiu tian de qing si, zhe li zhi huai ren de si xu。 zai: yi zuo“ luo”。
ti zhong de“ shi wu ye”, jie he san、 si liang ju lai kan, ying zhi zhong qiu zhi ye。 shi ti,《 quan tang shi》 zuo《 shi wu ye wang yue ji du lang zhong》。 du lang zhong, ming bu xiang。 zai tang dai yong zhong qiu de pian shen zhong, zhe shi jiao wei zhu ming de yi shou。
“ zhong ting di bai shu qi ya”。 yue guang zhao she zai ting yuan zhong, di shang hao xiang pu le yi ceng shuang xue。 xiao sen de shu yin li, ya que de guo zao sheng zhu jian xiao ting xia lai, ta men zhong yu shi ying le jiao yue de ci yan jing rao, xian hou jin ru le shui xiang。 shi ren xie zhong ting yue se, zhi yong“ di bai” er zi, que gei ren yi ji shui kong ming、 cheng jing su jie zhi gan, shi ren bu you hui lian xiang qi li bai de ming ju“ chuang qian ming yue guang, yi shi di shang shuang”, chen jin zai qing mei de yi jing zhi zhong。“ shu qi ya”, zhu yao ying gai shi ting chu lai de, er bu shi kan dao de。 yin wei ji shi zai ming yue zhi ye, ren men ye bu da ke neng kan dao ya que de qi xiu; er ya que zai yue guang shu yin zhong cong kai shi de jing huang xuan nao( zhou bang yan《 die lian hua》 ci you ju“ yue jiao jing wu qi bu ding”, ye jiu shi xie zhe zhong yi jing) dao zui hou de an ding ru shui, que wan quan ke neng ping ting jiao gan shou chu lai。“ shu qi ya” zhe san ge zi, pu shi、 jian jie、 ning lian, ji xie le ya que qi shu de qing zhuang, you hong tuo le yue ye de ji jing。
“ leng lu wu sheng shi gui hua”。 you yu ye shen, qiu lu da shi ting zhong gui hua。 ru guo jin yi bu chuai mo, geng hui lian xiang dao zhe gui hua ke neng shi zhi yue zhong de gui shu。 zhe shi an xie shi ren wang yue, zheng shi quan pian dian ti zhi bi。 shi ren zai wan lai ju ji de shen ye, yang wang ming yue, ning xiang ru shen, si si han yi, qing qing xi lai, bu jiao fu xiang lian pian, na guang han gong zhong, qing leng de lu zhu yi ding ye zhan shi le gui hua shu ba? zhe yang,“ leng lu wu sheng shi gui hua” de yi jing, jiu xian de geng you yuan, geng nai ren xun si。 ni kan ta xuan qu“ wu sheng” er zi, na me xi zhi di biao xian chu leng lu de qing ying wu ji, you xuan ran le gui hua de jin run zhi jiu。 er qie qi zhi shi gui hua, na shu xia de bai tu ne, na hui fu de wu gang ne, na“ bi hai qing tian ye ye xin” de chang e ne? shi ju dai gei wo men de shi duo me feng fu de mei de lian xiang。
ming yue dang kong, nan dao zhi you shi ren du zi zai na li ning shen zhu wang ma? pu tian zhi xia, you shui bu zai di hui shang yue, shen chi yi yuan ne? yu shi, shui dao qu cheng, yin chu le“ jin ye yue ming ren jin wang, bu zhi qiu si luo shui jia”。 qian liang ju xie jing, bu dai yi ge“ yue” zi; di san ju cai ming dian wang yue, er qie tui ji ji ren, kuo da le wang yue zhe de fan wei。 dan shi, tong shi wang yue, na gan qiu zhi yi, huai ren zhi qing, que shi ren ge bu tong de。 shi ren chang ran yu jia ren li san, yin er you yue gong de qi qing, yin chu le ru gu de xiang si。 ta de“ qiu si” bi ran shi zui nong zhi de。 ran er, zai biao xian de shi hou, shi ren que bing bu cai yong zheng mian shu qing de fang shi, zhi jie qing su zi ji de si nian zhi qie; er shi yong le yi zhong wei wan de yi wen yu qi: bu zhi na mang mang de qiu si hui luo zai shui de yi bian(“ shui jia”, jiu shi“ shui”,“ jia” shi yu wei zhu ci, wu shi yi)。 ming ming shi zi ji zai huai ren, pian pian shuo“ qiu si luo shui jia”, zhe jiu jiang shi ren dui yue huai yuan de qing si, biao xian de yun ji shen chen。 si hu qiu si wei shi ren du you, bie ren jin guan ye zai wang yue, que bing wu qiu si ke yan。 zhe zhen shi wu li zhi ji, ran er yu xian chu shi ren qing chi, shou fa que shi gao miao。 zai lian zi shang, yi ge“ luo” zi, xin ying tuo tie, bu tong fan xiang, ta gei ren yi dong de xing xiang de gan jiao, fang fo na qiu si sui zhe yin yue de qing hui, yi qi sa luo ren jian si de。《 quan tang shi》 lu ci shi,“ luo” zi zuo“ zai”, jiu xian de ping dan gua wei, xiang xing jian chu le。
zhe shou shi yi jing hen mei, shi ren yun yong xing xiang de yu yan, feng mei de xiang xiang, xuan ran le zhong qiu wang yue de te ding de huan jing qi fen, ba du zhe dai jin yi ge yue ming ren yuan、 si shen qing chang de yi jing, jia shang yi ge chang tan you shen、 you ran bu jin de jie wei, jiang bie li si ju de qing yi, biao xian de fei chang wei wan dong ren。
( xu zhu xin)
zhong ting di bai shu qi ya,
leng lu wu sheng shi gui hua。
jin ye yue ming ren jin wang,
bu zhi qiu si luo shui jia?
zhu shi:
【1】 shi wu ye: zhi nong li ba yue shi wu de wan shang, ji zhong qiu ye。 du lang zhong: ji du yuan ying。【2】 zhong ting: ji ting zhong, ting yuan zhong。
【3】 di bai: zhi yue guang zhao zai ting yuan de yang zi。
【4】 leng lu: qiu tian de bing leng de lu shui。
【5】 jin: dou。
【6】 qiu si(sì): qiu tian de qing si, zhe li zhi huai ren de si xu。 zai: yi zuo“ luo”。
zuo pin shang xi:
【 zhu shi】:ti zhong de“ shi wu ye”, jie he san、 si liang ju lai kan, ying zhi zhong qiu zhi ye。 shi ti,《 quan tang shi》 zuo《 shi wu ye wang yue ji du lang zhong》。 du lang zhong, ming bu xiang。 zai tang dai yong zhong qiu de pian shen zhong, zhe shi jiao wei zhu ming de yi shou。
“ zhong ting di bai shu qi ya”。 yue guang zhao she zai ting yuan zhong, di shang hao xiang pu le yi ceng shuang xue。 xiao sen de shu yin li, ya que de guo zao sheng zhu jian xiao ting xia lai, ta men zhong yu shi ying le jiao yue de ci yan jing rao, xian hou jin ru le shui xiang。 shi ren xie zhong ting yue se, zhi yong“ di bai” er zi, que gei ren yi ji shui kong ming、 cheng jing su jie zhi gan, shi ren bu you hui lian xiang qi li bai de ming ju“ chuang qian ming yue guang, yi shi di shang shuang”, chen jin zai qing mei de yi jing zhi zhong。“ shu qi ya”, zhu yao ying gai shi ting chu lai de, er bu shi kan dao de。 yin wei ji shi zai ming yue zhi ye, ren men ye bu da ke neng kan dao ya que de qi xiu; er ya que zai yue guang shu yin zhong cong kai shi de jing huang xuan nao( zhou bang yan《 die lian hua》 ci you ju“ yue jiao jing wu qi bu ding”, ye jiu shi xie zhe zhong yi jing) dao zui hou de an ding ru shui, que wan quan ke neng ping ting jiao gan shou chu lai。“ shu qi ya” zhe san ge zi, pu shi、 jian jie、 ning lian, ji xie le ya que qi shu de qing zhuang, you hong tuo le yue ye de ji jing。
“ leng lu wu sheng shi gui hua”。 you yu ye shen, qiu lu da shi ting zhong gui hua。 ru guo jin yi bu chuai mo, geng hui lian xiang dao zhe gui hua ke neng shi zhi yue zhong de gui shu。 zhe shi an xie shi ren wang yue, zheng shi quan pian dian ti zhi bi。 shi ren zai wan lai ju ji de shen ye, yang wang ming yue, ning xiang ru shen, si si han yi, qing qing xi lai, bu jiao fu xiang lian pian, na guang han gong zhong, qing leng de lu zhu yi ding ye zhan shi le gui hua shu ba? zhe yang,“ leng lu wu sheng shi gui hua” de yi jing, jiu xian de geng you yuan, geng nai ren xun si。 ni kan ta xuan qu“ wu sheng” er zi, na me xi zhi di biao xian chu leng lu de qing ying wu ji, you xuan ran le gui hua de jin run zhi jiu。 er qie qi zhi shi gui hua, na shu xia de bai tu ne, na hui fu de wu gang ne, na“ bi hai qing tian ye ye xin” de chang e ne? shi ju dai gei wo men de shi duo me feng fu de mei de lian xiang。
ming yue dang kong, nan dao zhi you shi ren du zi zai na li ning shen zhu wang ma? pu tian zhi xia, you shui bu zai di hui shang yue, shen chi yi yuan ne? yu shi, shui dao qu cheng, yin chu le“ jin ye yue ming ren jin wang, bu zhi qiu si luo shui jia”。 qian liang ju xie jing, bu dai yi ge“ yue” zi; di san ju cai ming dian wang yue, er qie tui ji ji ren, kuo da le wang yue zhe de fan wei。 dan shi, tong shi wang yue, na gan qiu zhi yi, huai ren zhi qing, que shi ren ge bu tong de。 shi ren chang ran yu jia ren li san, yin er you yue gong de qi qing, yin chu le ru gu de xiang si。 ta de“ qiu si” bi ran shi zui nong zhi de。 ran er, zai biao xian de shi hou, shi ren que bing bu cai yong zheng mian shu qing de fang shi, zhi jie qing su zi ji de si nian zhi qie; er shi yong le yi zhong wei wan de yi wen yu qi: bu zhi na mang mang de qiu si hui luo zai shui de yi bian(“ shui jia”, jiu shi“ shui”,“ jia” shi yu wei zhu ci, wu shi yi)。 ming ming shi zi ji zai huai ren, pian pian shuo“ qiu si luo shui jia”, zhe jiu jiang shi ren dui yue huai yuan de qing si, biao xian de yun ji shen chen。 si hu qiu si wei shi ren du you, bie ren jin guan ye zai wang yue, que bing wu qiu si ke yan。 zhe zhen shi wu li zhi ji, ran er yu xian chu shi ren qing chi, shou fa que shi gao miao。 zai lian zi shang, yi ge“ luo” zi, xin ying tuo tie, bu tong fan xiang, ta gei ren yi dong de xing xiang de gan jiao, fang fo na qiu si sui zhe yin yue de qing hui, yi qi sa luo ren jian si de。《 quan tang shi》 lu ci shi,“ luo” zi zuo“ zai”, jiu xian de ping dan gua wei, xiang xing jian chu le。
zhe shou shi yi jing hen mei, shi ren yun yong xing xiang de yu yan, feng mei de xiang xiang, xuan ran le zhong qiu wang yue de te ding de huan jing qi fen, ba du zhe dai jin yi ge yue ming ren yuan、 si shen qing chang de yi jing, jia shang yi ge chang tan you shen、 you ran bu jin de jie wei, jiang bie li si ju de qing yi, biao xian de fei chang wei wan dong ren。
( xu zhu xin)
欢迎读者提供注释翻译和赏析
十五夜望月(唐 王建)原文注释翻译及赏析(完)-古诗词译文免责声明:「十五夜望月」是唐 王建创作的一篇诗词,文笔优美俱佳,原文注释和赏析等内容(即本文)皆收集于网络,版权归原作者,只代表作者观点和本站无关,如果您认为本站转载侵犯了您的权益,请联系我们删除。
古诗词推荐
- 宋中送族侄式颜(时张大夫贬括州使人召式颜
[唐] 高适 大夫击东胡,胡尘不敢起。胡人山下哭,胡马海边死。 部曲尽公侯,舆台亦朱紫。当时有勋业,末路遭谗毁。 转旆燕赵间,剖符括苍里。弟兄莫相见,亲族远枌梓。 不改青云心,仍招布衣士。平生怀感激,本欲候知己。 去矣难重陈,飘然自兹始。游梁且...
- 宋中别周、梁、李三子
[唐] 高适 曾是不得意,适来兼别离。如何一尊酒,翻作满堂悲。 周子负高价,梁生多逸词。周旋梁宋间,感激建安时。 白雪正如此,青云无自疑。李侯怀英雄,肮脏乃天资。 方寸且无间,衣冠当在斯。俱为千里游,忽念两乡辞。 且见壮心在,莫嗟携手迟。凉风吹...
- 酬鸿胪裴主簿雨后睢阳北楼见赠之作(一作王
[唐] 高适 暮霞照新晴,归云犹相逐。有怀晨昏暇,相见登眺目。 问礼侍彤襜,题诗访茅屋。高楼多古今,陈事满陵谷。 地久微子封,台馀孝王筑。裴回顾霄汉,豁达俯川陆。 远水对秋城,长天向乔木。公门何清净,列戟森已肃。 不叹携手稀,恒思著鞭速。终当拂...
- 奉酬北海李太守丈人夏日平阴亭
[唐] 高适 天子股肱守,丈人山岳灵。出身侍丹墀,举翮凌青冥。 当昔皇运否,人神俱未宁。谏官莫敢议,酷吏方专刑。 谷永独言事,匡衡多引经。两朝纳深衷,万乘无不听。 盛烈播南史,雄词豁东溟。谁谓整隼旟,翻然忆柴扃。 寄书汶阳客,回首平阴亭。开封见...
- 寄孟五少府
[唐] 高适 秋气落穷巷,离忧兼暮蝉。后时已如此,高兴亦徒然。 知君念淹泊,忆我屡周旋。征路见来雁,归人悲远天。 平生感千里,相望在贞坚。 注释:...
- 东平留赠狄司马(曾与田安西充判官)
[唐] 高适 古人无宿诺,兹道以为难。万里赴知己,一言诚可叹。 马蹄经月窟,剑术指楼兰。地出北庭尽,城临西海寒。 森然瞻武库,则是弄儒翰。入幕绾银绶,乘轺兼铁冠。 练兵日精锐,杀敌无遗残。献捷见天子,论功俘可汗。 激昂丹墀下,顾盼青云端。谁谓纵...
- 和王七玉门关听吹笛(一作塞上闻笛)
[唐] 高适 胡人吹笛戍楼间,楼上萧条海月闲。 借问落梅凡几曲,从风一夜满关山。 注释:...
- 同熊少府题卢主簿茅斋(庐兼有人伦)
[唐] 高适 虚院野情在,茅斋秋兴存。孝廉趋下位,才子出高门。 乃继幽人静,能令学者尊。江山归谢客,神鬼下刘根。 阶树时攀折,窗书任讨论。自堪成独往,何必武陵源。 注释:...
- 奉酬睢阳路太守见赠之作
[唐] 高适 盛才膺命代,高价动良时。帝简登藩翰,人和发咏思。 神仙去华省,鹓鹭忆丹墀。清净能无事,优游即赋诗。 江山纷想像,云物共萎蕤。逸气刘公幹,玄言向子期。 多惭汲引速,翻愧激昂迟。相马知何限,登龙反自疑。 风尘吏道迫,行迈旅心悲。拙疾徒...
- 留上李右相(一作奉赠李右相林甫)
[唐] 高适 风俗登淳古,君臣挹大庭。深沉谋九德,密勿契千龄。 独立调元气,清心豁窅冥。本枝连帝系,长策冠生灵。 傅说明殷道,萧何律汉刑。钧衡持国柄,柱石总朝经。 隐轸江山藻,氛氲鼎鼐铭。兴中皆白雪,身外即丹青。 江海呼穷鸟,诗书问聚萤。吹嘘成...
- 同颜六少府旅宦秋中之作
[唐] 高适 传君昨夜怅然悲,独坐新斋木落时。逸气旧来凌燕雀, 高才何得混妍媸。迹留黄绶人多叹,心在青云世莫知。 不是鬼神无正直,从来州县有瑕疵。 注释:...
- 同崔员外、綦毋拾遗九日宴京兆府李士曹
[唐] 高适 今日好相见,群贤仍废曹。晚晴催翰墨,秋兴引风骚。 绛叶拥虚砌,黄花随浊醪。闭门无不可,何事更登高。 注释:...
- 送蔡十二之海上(时在卫中)
[唐] 高适 黯然何所为,相对但悲酸。季弟念离别,贤兄救急难。 河流冰处尽,海路雪中寒。尚有南飞雁,知君不忍看。 注释:...
- 途中寄徐录事(比以王书见赠)
[唐] 高适 落日风雨至,秋天鸿雁初。离忧不堪比,旅馆复何如。 君又几时去,我知音信疏。空多箧中赠,长见右军书。 注释:...
- 塞下曲(贺兰作)
[唐] 高适 君不见芳树枝,春花落尽蜂不窥。君不见梁上泥, 秋风始高燕不栖。荡子从军事征战,蛾眉婵娟守空闺。 独宿自然堪下泪,况复时闻鸟夜啼。 注释:...
- 见薛大臂鹰作(一作李白)
[唐] 高适 寒楚十二月,苍鹰八九毛。寄言燕雀莫相啅, 自有云霄万里高。 注释:...
- 留别郑三、韦九兼洛下诸公
[唐] 高适 忆昨相逢论久要,顾君哂我轻常调。羁旅虽同白社游, 诗书已作青云料。蹇质蹉跎竟不成,年过四十尚躬耕。 长歌达者杯中物,大笑前人身后名。幸逢明盛多招隐, 高山大泽征求...
- 九日酬颜少府
[唐] 高适 檐前白日应可惜,篱下黄花为谁有。行子迎霜未授衣, 主人得钱始沽酒。苏秦憔悴人多厌,蔡泽栖迟世看丑。 纵使登高只断肠,不如独坐空搔首。 注释:...
- 鲁郡途中遇徐十八录事(时此公学王书嗟别)
[唐] 高适 谁谓嵩颍客,遂经邹鲁乡。前临少昊墟,始觉东蒙长。 独行岂吾心,怀古激中肠。圣人久已矣,游夏遥相望。 裴回野泽间,左右多悲伤。日出见阙里,川平知汶阳。 弱冠负高节,十年思自强。终然不得意,去去任行藏。 注释:...
- 三君咏·狄梁公(仁杰)
[唐] 高适 梁公乃贞固,勋烈垂竹帛。昌言太后朝,潜运储君策。 待贤开相府,共理登方伯。至今青云人,犹是门下客。 注释:...