《旧唐书·太宗本纪》原文及翻译译文(二)
《旧唐书·太宗本纪》原文及翻译(二)
旧唐书
原文:
太宗讳世民,高祖第二子也,及高祖之守太原,太宗年十八。时隋祚已终,太宗潜图义举。每折节①下士,推财养客,群盗大侠,莫不愿效死力。及义兵起,乃率兵略徇西河,克之。大军西上贾胡堡,隋将宋老生率精兵二万屯②霍邑,以拒义师。会久雨粮尽,高祖与裴寂议且还太原,以图后举。太宗曰:“本兴大义,以救苍生,当须先入咸阳,号令天下,遇小敌即班师,将恐从义之徒一朝解休。还守太原,一城之地,此为贼耳,何以自全?”高祖不纳,促令引发。太宗遂号泣于外,声闻帐中。高祖召问其故,对曰:“今兵以义动,进战则必克,退还则必散。众散于前,敌乘于后,死亡须臾而至,是以悲耳。“高祖乃悟而止。八月已卯,雨霁,高祖引师趣霍邑。太宗自南原率二骑驰下峻坂,冲断其军,引兵奋击贼众大败各舍仗而走。悬门发,老生引绳欲上,遂斩之,平霍邑。
(选自《旧唐书·太宗本纪》,有删改。
注释:①折节:降低自己身份。②屯:驻军防守。
译文:
太宗文武大圣广孝皇帝,名讳世民,是高祖的第二个儿子,她的母亲是太穆顺圣皇后窦氏。高祖守太原时,太宗十八岁。当时隋朝的气数已尽,太宗暗中谋划举义起事。经常纡尊礼贤下士,散发财物来给养门客,(因此)无论是盗贼还是侠士,没有不愿意为他效死力的。等到举义时,太宗就率领军队攻占了西河,攻克城池。大军又向西进发到贾胡堡,隋朝的将领宋老生率领两万精兵驻扎在霍邑,来抵抗举义的军队。恰逢连日大雨,唐军的粮食断绝,高祖和裴寂商量暂且撤军回太原,再作谋划。太宗说:“本来我们举义兴兵,是要拯救苍生百姓的,因此应当先进入咸阳,号令天下。现在遇到一些敌人就要撤退,恐怕跟从我们举义的人很快将解体。回去守住太原区区一个城,这也只是当强盗而已,又凭什么能保全自己?” 高祖不采纳他的意见,急忙命令军队撤退。太宗于是在军帐外放声大哭,哭声让军帐内的高祖也听到了。高祖召他进帐询问原因。太宗回答说:“现在我们凭正义的名义起兵,如果向前作战就一定能胜利,如果后退回去就一定解体。我们的军队解体了,又有敌人在后追击,死亡很快就到了,因此悲伤。”太祖这才醒悟,不再要求退兵。八月己卯,雨停了,高祖率领军队向霍邑进发。太宗从南原率领两骑兵从险峻的山坡上冲下来,从中间冲击斩断隋朝的军队,率兵奋勇拼杀,敌人大败,各自丢下兵器逃跑。隋军放下吊桥(准备投降),老生却拉着绳子想把吊桥拉上去,被太宗军队斩杀,于是平定了霍邑。
《新唐书·太宗本纪》 《旧唐书·太宗本纪》(二)
旧唐书
原文:
太宗讳世民,高祖第二子也,及高祖之守太原,太宗年十八。时隋祚已终,太宗潜图义举。每折节①下士,推财养客,群盗大侠,莫不愿效死力。及义兵起,乃率兵略徇西河,克之。大军西上贾胡堡,隋将宋老生率精兵二万屯②霍邑,以拒义师。会久雨粮尽,高祖与裴寂议且还太原,以图后举。太宗曰:“本兴大义,以救苍生,当须先入咸阳,号令天下,遇小敌即班师,将恐从义之徒一朝解休。还守太原,一城之地,此为贼耳,何以自全?”高祖不纳,促令引发。太宗遂号泣于外,声闻帐中。高祖召问其故,对曰:“今兵以义动,进战则必克,退还则必散。众散于前,敌乘于后,死亡须臾而至,是以悲耳。“高祖乃悟而止。八月已卯,雨霁,高祖引师趣霍邑。太宗自南原率二骑驰下峻坂,冲断其军,引兵奋击贼众大败各舍仗而走。悬门发,老生引绳欲上,遂斩之,平霍邑。
(选自《旧唐书·太宗本纪》,有删改。
注释:①折节:降低自己身份。②屯:驻军防守。
译文:
太宗文武大圣广孝皇帝,名讳世民,是高祖的第二个儿子,她的母亲是太穆顺圣皇后窦氏。高祖守太原时,太宗十八岁。当时隋朝的气数已尽,太宗暗中谋划举义起事。经常纡尊礼贤下士,散发财物来给养门客,(因此)无论是盗贼还是侠士,没有不愿意为他效死力的。等到举义时,太宗就率领军队攻占了西河,攻克城池。大军又向西进发到贾胡堡,隋朝的将领宋老生率领两万精兵驻扎在霍邑,来抵抗举义的军队。恰逢连日大雨,唐军的粮食断绝,高祖和裴寂商量暂且撤军回太原,再作谋划。太宗说:“本来我们举义兴兵,是要拯救苍生百姓的,因此应当先进入咸阳,号令天下。现在遇到一些敌人就要撤退,恐怕跟从我们举义的人很快将解体。回去守住太原区区一个城,这也只是当强盗而已,又凭什么能保全自己?” 高祖不采纳他的意见,急忙命令军队撤退。太宗于是在军帐外放声大哭,哭声让军帐内的高祖也听到了。高祖召他进帐询问原因。太宗回答说:“现在我们凭正义的名义起兵,如果向前作战就一定能胜利,如果后退回去就一定解体。我们的军队解体了,又有敌人在后追击,死亡很快就到了,因此悲伤。”太祖这才醒悟,不再要求退兵。八月己卯,雨停了,高祖率领军队向霍邑进发。太宗从南原率领两骑兵从险峻的山坡上冲下来,从中间冲击斩断隋朝的军队,率兵奋勇拼杀,敌人大败,各自丢下兵器逃跑。隋军放下吊桥(准备投降),老生却拉着绳子想把吊桥拉上去,被太宗军队斩杀,于是平定了霍邑。
《新唐书·太宗本纪》 《旧唐书·太宗本纪》(二)
拼音版对照
《 jiu tang shu· tai zong ben ji》 yuan wen ji fan yi( er)
jiu tang shu
yuan wen:
tai zong hui shi min, gao zu di er zi ye, ji gao zu zhi shou tai yuan, tai zong nian shi ba。 shi sui zuo yi zhong, tai zong qian tu yi ju。 mei zhe jie① xia shi, tui cai yang ke, qun dao da xia, mo bu yuan xiao si li。 ji yi bing qi, nai lv bing lve xun xi he, ke zhi。 da jun xi shang jia hu bao, sui jiang song lao sheng lv jing bing er wan tun② huo yi, yi ju yi shi。 hui jiu yu liang jin, gao zu yu pei ji yi qie hai tai yuan, yi tu hou ju。 tai zong yue:“ ben xing da yi, yi jiu cang sheng, dang xu xian ru xian yang, hao ling tian xia, yu xiao di ji ban shi, jiang kong cong yi zhi tu yi chao jie xiu。 hai shou tai yuan, yi cheng zhi di, ci wei zei er, he yi zi quan?” gao zu bu na, cu ling yin fa。 tai zong sui hao qi yu wai, sheng wen zhang zhong。 gao zu zhao wen qi gu, dui yue:“ jin bing yi yi dong, jin zhan ze bi ke, tui hai ze bi san。 zhong san yu qian, di cheng yu hou, si wang xu yu er zhi, shi yi bei er。“ gao zu nai wu er zhi。 ba yue yi mao, yu ji, gao zu yin shi qu huo yi。 tai zong zi nan yuan lv er qi chi xia jun ban, chong duan qi jun, yin bing fen ji zei zhong da bai ge she zhang er zou。 xuan men fa, lao sheng yin sheng yu shang, sui zhan zhi, ping huo yi。
( xuan zi《 jiu tang shu· tai zong ben ji》, you shan gai。
zhu shi:① zhe jie: jiang di zi ji shen fen。② tun: zhu jun fang shou。
yi wen:
tai zong wen wu da sheng guang xiao huang di, ming hui shi min, shi gao zu de di er ge er zi, ta de mu qin shi tai mu shun sheng huang hou dou shi。 gao zu shou tai yuan shi, tai zong shi ba sui。 dang shi sui chao de qi shu yi jin, tai zong an zhong mou hua ju yi qi shi。 jing chang yu zun li xian xia shi, san fa cai wu lai gei yang men ke,( yin ci) wu lun shi dao zei hai shi xia shi, mei you bu yuan yi wei ta xiao si li de。 deng dao ju yi shi, tai zong jiu lv ling jun dui gong zhan le xi he, gong ke cheng chi。 da jun you xiang xi jin fa dao jia hu bao, sui chao de jiang ling song lao sheng lv ling liang wan jing bing zhu zha zai huo yi, lai di kang ju yi de jun dui。 qia feng lian ri da yu, tang jun de liang shi duan jue, gao zu he pei ji shang liang zan qie che jun hui tai yuan, zai zuo mou hua。 tai zong shuo:“ ben lai wo men ju yi xing bing, shi yao zheng jiu cang sheng bai xing de, yin ci ying dang xian jin ru xian yang, hao ling tian xia。 xian zai yu dao yi xie di ren jiu yao che tui, kong pa gen cong wo men ju yi de ren hen kuai jiang jie ti。 hui qu shou zhu tai yuan qu qu yi ge cheng, zhe ye zhi shi dang qiang dao er yi, you ping shen me neng bao quan zi ji?” gao zu bu cai na ta de yi jian, ji mang ming ling jun dui che tui。 tai zong yu shi zai jun zhang wai fang sheng da ku, ku sheng rang jun zhang nei de gao zu ye ting dao le。 gao zu zhao ta jin zhang xun wen yuan yin。 tai zong hui da shuo:“ xian zai wo men ping zheng yi de ming yi qi bing, ru guo xiang qian zuo zhan jiu yi ding neng sheng li, ru guo hou tui hui qu jiu yi ding jie ti。 wo men de jun dui jie ti le, you you di ren zai hou zhui ji, si wang hen kuai jiu dao le, yin ci bei shang。” tai zu zhe cai xing wu, bu zai yao qiu tui bing。 ba yue ji mao, yu ting le, gao zu lv ling jun dui xiang huo yi jin fa。 tai zong cong nan yuan lv ling liang qi bing cong xian jun de shan po shang chong xia lai, cong zhong jian chong ji zhan duan sui chao de jun dui, lv bing fen yong pin sha, di ren da bai, ge zi diu xia bing qi tao pao。 sui jun fang xia diao qiao( zhun bei tou jiang), lao sheng que la zhe sheng zi xiang ba diao qiao la shang qu, bei tai zong jun dui zhan sha, yu shi ping ding le huo yi。
《 xin tang shu· tai zong ben ji》 《 jiu tang shu· tai zong ben ji》( er)
jiu tang shu
yuan wen:
tai zong hui shi min, gao zu di er zi ye, ji gao zu zhi shou tai yuan, tai zong nian shi ba。 shi sui zuo yi zhong, tai zong qian tu yi ju。 mei zhe jie① xia shi, tui cai yang ke, qun dao da xia, mo bu yuan xiao si li。 ji yi bing qi, nai lv bing lve xun xi he, ke zhi。 da jun xi shang jia hu bao, sui jiang song lao sheng lv jing bing er wan tun② huo yi, yi ju yi shi。 hui jiu yu liang jin, gao zu yu pei ji yi qie hai tai yuan, yi tu hou ju。 tai zong yue:“ ben xing da yi, yi jiu cang sheng, dang xu xian ru xian yang, hao ling tian xia, yu xiao di ji ban shi, jiang kong cong yi zhi tu yi chao jie xiu。 hai shou tai yuan, yi cheng zhi di, ci wei zei er, he yi zi quan?” gao zu bu na, cu ling yin fa。 tai zong sui hao qi yu wai, sheng wen zhang zhong。 gao zu zhao wen qi gu, dui yue:“ jin bing yi yi dong, jin zhan ze bi ke, tui hai ze bi san。 zhong san yu qian, di cheng yu hou, si wang xu yu er zhi, shi yi bei er。“ gao zu nai wu er zhi。 ba yue yi mao, yu ji, gao zu yin shi qu huo yi。 tai zong zi nan yuan lv er qi chi xia jun ban, chong duan qi jun, yin bing fen ji zei zhong da bai ge she zhang er zou。 xuan men fa, lao sheng yin sheng yu shang, sui zhan zhi, ping huo yi。
( xuan zi《 jiu tang shu· tai zong ben ji》, you shan gai。
zhu shi:① zhe jie: jiang di zi ji shen fen。② tun: zhu jun fang shou。
yi wen:
tai zong wen wu da sheng guang xiao huang di, ming hui shi min, shi gao zu de di er ge er zi, ta de mu qin shi tai mu shun sheng huang hou dou shi。 gao zu shou tai yuan shi, tai zong shi ba sui。 dang shi sui chao de qi shu yi jin, tai zong an zhong mou hua ju yi qi shi。 jing chang yu zun li xian xia shi, san fa cai wu lai gei yang men ke,( yin ci) wu lun shi dao zei hai shi xia shi, mei you bu yuan yi wei ta xiao si li de。 deng dao ju yi shi, tai zong jiu lv ling jun dui gong zhan le xi he, gong ke cheng chi。 da jun you xiang xi jin fa dao jia hu bao, sui chao de jiang ling song lao sheng lv ling liang wan jing bing zhu zha zai huo yi, lai di kang ju yi de jun dui。 qia feng lian ri da yu, tang jun de liang shi duan jue, gao zu he pei ji shang liang zan qie che jun hui tai yuan, zai zuo mou hua。 tai zong shuo:“ ben lai wo men ju yi xing bing, shi yao zheng jiu cang sheng bai xing de, yin ci ying dang xian jin ru xian yang, hao ling tian xia。 xian zai yu dao yi xie di ren jiu yao che tui, kong pa gen cong wo men ju yi de ren hen kuai jiang jie ti。 hui qu shou zhu tai yuan qu qu yi ge cheng, zhe ye zhi shi dang qiang dao er yi, you ping shen me neng bao quan zi ji?” gao zu bu cai na ta de yi jian, ji mang ming ling jun dui che tui。 tai zong yu shi zai jun zhang wai fang sheng da ku, ku sheng rang jun zhang nei de gao zu ye ting dao le。 gao zu zhao ta jin zhang xun wen yuan yin。 tai zong hui da shuo:“ xian zai wo men ping zheng yi de ming yi qi bing, ru guo xiang qian zuo zhan jiu yi ding neng sheng li, ru guo hou tui hui qu jiu yi ding jie ti。 wo men de jun dui jie ti le, you you di ren zai hou zhui ji, si wang hen kuai jiu dao le, yin ci bei shang。” tai zu zhe cai xing wu, bu zai yao qiu tui bing。 ba yue ji mao, yu ting le, gao zu lv ling jun dui xiang huo yi jin fa。 tai zong cong nan yuan lv ling liang qi bing cong xian jun de shan po shang chong xia lai, cong zhong jian chong ji zhan duan sui chao de jun dui, lv bing fen yong pin sha, di ren da bai, ge zi diu xia bing qi tao pao。 sui jun fang xia diao qiao( zhun bei tou jiang), lao sheng que la zhe sheng zi xiang ba diao qiao la shang qu, bei tai zong jun dui zhan sha, yu shi ping ding le huo yi。
《 xin tang shu· tai zong ben ji》 《 jiu tang shu· tai zong ben ji》( er)
免责声明:「《旧唐书·太宗本纪》原文及翻译译文(二)」是一篇文言文,文笔优美俱佳,原文及翻译等内容(即本文)收集于网络,版权归原作者,只代表作者观点和本站无关,如果您认为本站转载侵犯了您的权益,请联系我们删除。
文言文推荐
- 《旧唐书·李渤传》原文及翻译译文
《旧唐书·李渤传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 李渤,字浚之,后魏横野将军、申国公发之后。九年,以著作郎征之。岁余,迁右补阙。 会泽潞节度使郗士美卒。渤充吊祭使,路次陕西。渤上疏曰:“臣出使经行,历求利...
- 《旧唐书·孔祯传》原文及翻译译文
《旧唐书·孔祯传》原文及翻译 旧唐书 原文 : (孔)祯,高宗时为苏州长史。曹王明为刺史,不循法度,祯每进谏。明曰:“寡人天子之弟,岂失于为王哉...
- 《旧唐书·封伦传》原文及翻译译文
《旧唐书·封伦传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 封伦,字德彝,观州蓚人。北齐太子太保隆之孙。父子绣,隋通州刺史。伦少时,其舅卢思道每言曰:“此子智识过人,必能致位卿相。” 开皇末,江南作乱,内史令杨素往征之,署为行军记室。素将营仁寿宫,引为...
- 《旧唐书·吴少诚传》原文及翻译译文
《旧唐书·吴少诚传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 吴少诚,幽州潞县人。父为魏博节度都虞候。少诚以父勋授一子官,释褐王府户曹。后至荆南,节度使庾准奇人,留为衙门将。准入觐从至襄汉见梁崇义不遵宪度知有异志少诚密计有成擒之略将自陈于阙下。属李希烈...
- 《旧唐书·罗艺传》原文及翻译译文
《旧唐书·罗艺传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 罗艺,字子延,本寰阳人也,寓居京兆之云阳。父荣,隋监门将军。艺性桀黠,刚愎不仁,勇于攻战,善射。大业时,屡以军功,官至虎贲郎将。炀帝令受右武卫大将军李景节度督军于北平。艺少习戎旅,分部严肃,然...
- 《旧唐书·杨绾传》原文及翻译译文
《旧唐书·杨绾传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 杨绾,字公权,华州华阴人也。绾生聪惠,年四岁,处群从之中,敏识过人。及长,好学不倦,博通经史,尤工文辞,藻思清赡。早孤家贫,养母以孝闻,甘旨或阕,忧见于色。亲友讽令干禄,举进士。天宝十三年,玄...
- 《旧唐书·李尚隐传》原文及翻译译文
《旧唐书·李尚隐传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 李尚隐,其先赵郡人,徙家京兆之万年。弱冠明经累举,补下邽主簿。时姚珽为同州刺史,甚礼之。景龙中,为左台监察御史。时中书侍郎、知吏部选事崔湜及吏部侍郎郑愔同时典选,倾附势要,逆用三年员阙,士庶...
- 《旧唐书·苏世长传》原文及翻译译文
《旧唐书·苏世长传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 苏世长,雍州武功人也。周武帝时,世长年十余岁,上书言事。武帝以其年小,召问:“读何书?”对曰:“读《孝经》《论语》。”武帝曰:“《孝经》《论语》何所言?”对曰:“《孝经》云:‘为国者不敢侮于...
- 《旧唐书·刘乃传》原文及翻译译文
《旧唐书·刘乃传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 刘乃,字永夷,洺州广平人。少聪颖志学,暗记《六经》,日数千言。及长,文章清雅,为当时推重。天宝中,举进士,寻丁父艰,居丧以孝闻。既终制,从调选曹。乃常以文部选才未为尽善,遂致书于知铨舍人宋昱曰...
- 《旧唐书·孔述睿传》原文及翻译译文
《旧唐书·孔述睿传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 孔述睿,赵州人也。父齐参,宝鼎令。述睿少与兄克符、弟克让,皆事亲以孝闻。既孤,俱隐于嵩山。述睿好学不倦,大历中,转运使刘晏累表荐述睿有颜、闵①之行,游、夏②之学。代宗以太常寺协律郎征之。转国...
- 《旧唐书·王雄诞传》原文及翻译译文
《旧唐书·王雄诞传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 王雄诞者,曹州济阴人。初,(杜)伏威之起也,用其计,屡有克获,署为骠骑将军。伏威后率众渡淮,与海陵贼李子通合。后子通恶伏威雄武,使骑袭之,伏威被重创堕马,雄诞负之,逃于葭芦中。伏威复招集余党...
- 《旧唐书·颜籀传》原文及翻译译文
《旧唐书·颜籀传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 颜籀,字师古,雍州万年人,齐黄门侍郎之推孙也。父思鲁,以学艺称,武德初为秦王府记室参军。师古少传家业,博览群书,尤精诂训,善属文。隋仁寿中,为尚书左丞李纲所荐,授安养尉。尚书左仆射杨素见师古年...
- 《旧唐书·魏征传》原文及翻译译文
《旧唐书·魏征传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 隐太子①闻其名,引直洗马,甚礼之。徵见太宗勋业日隆,每劝建成早为之所。及败,太宗使召之,谓曰:“汝离间我兄弟,何也?”徵曰:“皇太子若从徵言,必无今日之祸。”太宗素器之,引为詹事主簿。及践祚,...
- 《旧唐书·魏玄同传》原文及翻译译文
《旧唐书·魏玄同传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 魏玄同,定州鼓城人也。举进士,累转司列大夫。坐与上官仪文章属和,配流岭外。上元初赦还。工部尚书刘审礼荐玄同有时务之才,拜岐州长史。累迁至吏部侍郎。玄同以既委选举,恐未尽得人之术,乃上疏曰:“...
- 《旧唐书·白居易传》原文及翻译译文
《旧唐书·白居易传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 白居易,字乐天,太原人。幼聪慧绝人,襟怀宏放。年十五六时,袖文一编,投著作郎昊人顾况。况能文,后进文章无可意者一览居易文,不觉迎门礼遇,曰:“吾谓斯文遂绝,复得吾子矣。”居易文辞富艳,尤精于...
- 《旧唐书·李芃传》原文及翻译译文
《旧唐书·李芃传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 李芄,字茂初,赵郡人也。解褐上邦主簿,三迁试大理评事,摄监察御史、山南东道观察支.使。严武为京兆尹,举为长安尉。李勉为江西观察使,暑奏秘书郎、兼监察御史,为判官。永泰初,转兼殿中侍御史。 时宣、...
- 《旧唐书·毕諴传》原文及翻译译文
《旧唐书·毕諴传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 毕諴者,字存之,郓州须昌人也。少孤贫,燃薪读书,刻苦自励,母恤其疲,夺火使寐,不肯息。既长,博通经史,尤能歌诗。端悫好古,交游不杂。太和中,进士擢第,又以书判拔萃,尚书杜悰镇许昌,辟为从事。悰...
- 《旧唐书·诸遂良传》原文及翻译译文
《旧唐书·诸遂良传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 褚遂良博涉文史,尤工隶书,父友欧阳询甚重之。太宗尝谓侍中魏徵曰:“虞世南死后,无人可以论书。”徵曰:“褚遂良下笔道劲,甚得王逸少体。”太宗尝出御府金帛购求王羲之书迹,天下争赍古书诣阙以献,当...
- 《旧唐书·苏弁传》原文及翻译译文
《旧唐书·苏弁传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 苏弁,字元容,京兆武功人。曾叔祖良嗣,天后朝宰相,国史有传。弁少有文学,举进士,授秘书省正字,转奉天主簿。朱泚之乱,德宗仓卒出幸,县令杜正元上府计事;闻大驾至,官吏惶恐,皆欲奔窜山谷。弁谕之旦...
- 《旧唐书·张濬传》原文及翻译译文
《旧唐书·张濬传》原文及翻译 旧唐书 原文 : 张濬,字禹川,河间人。濬倜傥不羁,涉猎文史,好大言,为士友之所摈弃。不得志乃赢服屏居金凤山学从横术以捭阖干时枢密使杨复恭遇之以处士荐为太常博士。 昭宗初在藩邸,深嫉宦官,复恭有援立大勋,恃恩任...