示儿
宋 陆游
古诗词:示儿原文翻译+全文注释译文+原著赏析
原文:
[宋] 陆游死去元知万事空,但悲不见九州同。
王师北定中原日,家祭无忘告乃翁。
注释:
【1】示儿:写给儿子们看。【2】元知:原本知道。元,通“原”。本来。在苏教版等大部分教材中本诗第一句为“死去元知万事空”,但在老的人教版等教材中为“死去原知万事空”,因为是通假字,所以并不影响本诗的意境,尚有争议。人教版等教材多为“元”,不常用通假字。
【3】万事空:什么也没有了。
【4】但:只是。
【5】悲:悲伤九州:这里代指宋代的中国。古代中国分为九州,所以常用九州指代中国。
【6】同:统一。
【7】王师:指南宋朝廷的军队。
【8】北定:将北方平定。
【9】中原:指淮河以北被金人侵占的地区。
【10】家祭:祭祀家中先人。
【11】无忘:不要忘记。
【12】乃翁:你的父亲,指陆游自己。
作品赏析:
此诗是陆游爱国诗中的又一首名篇。陆游一生致力于抗金斗争,一直希望能收复中原。虽然频遇挫折,却仍然未改变初衷。从诗中可以领会到诗人的爱国激情是何等的执着、深沉、热烈、真挚。也凝聚着诗人毕生的心事,诗人始终如一地抱着当时汉民族必然要光复旧物的信念,对抗战事业具有必胜的信心。题目是《示儿》,相当于遗嘱。在短短的篇幅中,诗人披肝沥胆地嘱咐着儿子,无比光明磊落,激动人心。浓浓的爱国之情跃然纸上。诗人在写此诗的十一年以前,叹息过“死前恨不见中原”,在热烈地期待着旧业的光复。直到临终之际,诗人仍然抱有这样坚定的信念,宋朝的抗敌部队要挥戈北上,赶走敌人,收复失地,平定中原。这对于诗人自己,当然是看不到了,只有后代的儿孙们能看到。于是深情地嘱咐儿子,当皇朝的军队收复中原的时候,不要忘记把“北定中原”这个大好的消息告诉诗人,以求了结一桩重大的心事。
首句“死去元知万事空”,表明诗人即将离开人世,就什么都没有了,万事皆空,用不着牵挂了,从中体会诗人那种悲哀凄凉之心情。但从诗人的情感流向来看,有着更加重要的一面,“元知万事空”这话看来平常,但就全诗来说非常重要。它不但表现了诗人生死所恋,死无所畏的生死观,更重要的是为下文的“但悲”起到了有力的反衬作用。“元”、“空”二字更加强劲有力,反衬出诗人那种“不见九州同”则死不瞑目的心情。
第二句“但悲不见九州同”描写诗人的悲怆心境。此句诗意是诗人向儿子们交代他至死也无法排除的极大悲痛的心境,那就是没有亲眼看到祖国的统一而深深感到遗憾。这一句中的“悲”字是句眼,诗人临终前悲怆的不是个人生死,而是没有看见祖国的统一。表明自己心有不甘,因为“不见九州同”。“悲”引擢文盟字深刻反映了诗人内心的悲哀、遗感之情。
第三句“王师北定中原日”,诗人以热切期望的语气表达了渴望收复失地的信念。表明诗人虽然沉痛,但并未绝望。诗人坚信总有一天宋朝的军队必定能平定中原,光复失地。有了这一句,诗的情调便由悲痛转化为激昂。
最后一句“家祭无忘告乃翁”,情绪又一转,无奈自己已经看不到祖国统一的那一天,只好把希望寄托于后代子孙。于是深情地嘱咐儿子,在家祭时千万别忘记把“北定中原”的喜讯告诉你的父亲。表达的诗人坚定的信念和悲壮的心愿,充分体现了年迈衰老的陆游爱国、报国之情,从中受到感染,加深热爱祖国的情感。
此诗“悲壮沉痛”、“可泣鬼神”,歌颂陆游爱国精神光照千秋。用笔曲折,行文多变,情真意切地表达了诗人临终时复杂的思想情绪和诗人忧国忧民的爱国情怀,既有对抗金大业未就的无穷遗恨,也有对神圣事业必成的坚定信念。全诗有悲的成分,但基调是激昂的。语言浑然天成,没有丝毫雕琢,全是真情的自然流露,但比着意雕琢的诗更美、更感人。
拼音版对照
[ song] lu you
si qu yuan zhi wan shi kong, dan bei bu jian jiu zhou tong。
wang shi bei ding zhong yuan ri, jia ji wu wang gao nai weng。
【2】 yuan zhi: yuan ben zhi dao。 yuan, tong“ yuan”。 ben lai。 zai su jiao ban deng da bu fen jiao cai zhong ben shi di yi ju wei“ si qu yuan zhi wan shi kong”, dan zai lao de ren jiao ban deng jiao cai zhong wei“ si qu yuan zhi wan shi kong”, yin wei shi tong jia zi, suo yi bing bu ying xiang ben shi de yi jing, shang you zheng yi。 ren jiao ban deng jiao cai duo wei“ yuan”, bu chang yong tong jia zi。
【3】 wan shi kong: shen me ye mei you le。
【4】 dan: zhi shi。
【5】 bei: bei shang jiu zhou: zhe li dai zhi song dai de zhong guo。 gu dai zhong guo fen wei jiu zhou, suo yi chang yong jiu zhou zhi dai zhong guo。
【6】 tong: tong yi。
【7】 wang shi: zhi nan song chao ting de jun dui。
【8】 bei ding: jiang bei fang ping ding。
【9】 zhong yuan: zhi huai he yi bei bei jin ren qin zhan de di qu。
【10】 jia ji: ji si jia zhong xian ren。
【11】 wu wang: bu yao wang ji。
【12】 nai weng: ni de fu qin, zhi lu you zi ji。
shi ren zai xie ci shi de shi yi nian yi qian, tan xi guo“ si qian hen bu jian zhong yuan”, zai re lie di qi dai zhe jiu ye de guang fu。 zhi dao lin zhong zhi ji, shi ren reng ran bao you zhe yang jian ding de xin nian, song chao de kang di bu dui yao hui ge bei shang, gan zou di ren, shou fu shi di, ping ding zhong yuan。 zhe dui yu shi ren zi ji, dang ran shi kan bu dao le, zhi you hou dai de er sun men neng kan dao。 yu shi shen qing di zhu fu er zi, dang huang chao de jun dui shou fu zhong yuan de shi hou, bu yao wang ji ba“ bei ding zhong yuan” zhe ge da hao de xiao xi gao su shi ren, yi qiu le jie yi zhuang zhong da de xin shi。
shou ju“ si qu yuan zhi wan shi kong”, biao ming shi ren ji jiang li kai ren shi, jiu shen me dou mei you le, wan shi jie kong, yong bu zhe qian gua le, cong zhong ti hui shi ren na zhong bei ai qi liang zhi xin qing。 dan cong shi ren de qing gan liu xiang lai kan, you zhe geng jia zhong yao de yi mian,“ yuan zhi wan shi kong” zhe hua kan lai ping chang, dan jiu quan shi lai shuo fei chang zhong yao。 ta bu dan biao xian le shi ren sheng si suo lian, si wu suo wei de sheng si guan, geng zhong yao de shi wei xia wen de“ dan bei” qi dao le you li de fan chen zuo yong。“ yuan”、“ kong” er zi geng jia qiang jin you li, fan chen chu shi ren na zhong“ bu jian jiu zhou tong” ze si bu ming mu de xin qing。
di er ju“ dan bei bu jian jiu zhou tong” miao xie shi ren de bei chuang xin jing。 ci ju shi yi shi shi ren xiang er zi men jiao dai ta zhi si ye wu fa pai chu de ji da bei tong de xin jing, na jiu shi mei you qin yan kan dao zu guo de tong yi er shen shen gan dao yi han。 zhe yi ju zhong de“ bei” zi shi ju yan, shi ren lin zhong qian bei chuang de bu shi ge ren sheng si, er shi mei you kan jian zu guo de tong yi。 biao ming zi ji xin you bu gan, yin wei“ bu jian jiu zhou tong”。“ bei” yin zhuo wen meng zi shen ke fan ying le shi ren nei xin de bei ai、 yi gan zhi qing。
di san ju“ wang shi bei ding zhong yuan ri”, shi ren yi re qie qi wang de yu qi biao da le ke wang shou fu shi di de xin nian。 biao ming shi ren sui ran chen tong, dan bing wei jue wang。 shi ren jian xin zong you yi tian song chao de jun dui bi ding neng ping ding zhong yuan, guang fu shi di。 you le zhe yi ju, shi de qing tiao bian you bei tong zhuan hua wei ji ang。
zui hou yi ju“ jia ji wu wang gao nai weng”, qing xu you yi zhuan, wu nai zi ji yi jing kan bu dao zu guo tong yi de na yi tian, zhi hao ba xi wang ji tuo yu hou dai zi sun。 yu shi shen qing di zhu fu er zi, zai jia ji shi qian wan bie wang ji ba“ bei ding zhong yuan” de xi xun gao su ni de fu qin。 biao da de shi ren jian ding de xin nian he bei zhuang de xin yuan, chong fen ti xian le nian mai shuai lao de lu you ai guo、 bao guo zhi qing, cong zhong shou dao gan ran, jia shen re ai zu guo de qing gan。
ci shi“ bei zhuang chen tong”、“ ke qi gui shen”, ge song lu you ai guo jing shen guang zhao qian qiu。 yong bi qu zhe, xing wen duo bian, qing zhen yi qie di biao da le shi ren lin zhong shi fu za de si xiang qing xu he shi ren you guo you min de ai guo qing huai, ji you dui kang jin da ye wei jiu de wu qiong yi hen, ye you dui shen sheng shi ye bi cheng de jian ding xin nian。 quan shi you bei de cheng fen, dan ji tiao shi ji ang de。 yu yan hun ran tian cheng, mei you si hao diao zhuo, quan shi zhen qing de zi ran liu lu, dan bi zhe yi diao zhuo de shi geng mei、 geng gan ren。
si qu yuan zhi wan shi kong, dan bei bu jian jiu zhou tong。
wang shi bei ding zhong yuan ri, jia ji wu wang gao nai weng。
zhu shi:
【1】 shi er: xie gei er zi men kan。【2】 yuan zhi: yuan ben zhi dao。 yuan, tong“ yuan”。 ben lai。 zai su jiao ban deng da bu fen jiao cai zhong ben shi di yi ju wei“ si qu yuan zhi wan shi kong”, dan zai lao de ren jiao ban deng jiao cai zhong wei“ si qu yuan zhi wan shi kong”, yin wei shi tong jia zi, suo yi bing bu ying xiang ben shi de yi jing, shang you zheng yi。 ren jiao ban deng jiao cai duo wei“ yuan”, bu chang yong tong jia zi。
【3】 wan shi kong: shen me ye mei you le。
【4】 dan: zhi shi。
【5】 bei: bei shang jiu zhou: zhe li dai zhi song dai de zhong guo。 gu dai zhong guo fen wei jiu zhou, suo yi chang yong jiu zhou zhi dai zhong guo。
【6】 tong: tong yi。
【7】 wang shi: zhi nan song chao ting de jun dui。
【8】 bei ding: jiang bei fang ping ding。
【9】 zhong yuan: zhi huai he yi bei bei jin ren qin zhan de di qu。
【10】 jia ji: ji si jia zhong xian ren。
【11】 wu wang: bu yao wang ji。
【12】 nai weng: ni de fu qin, zhi lu you zi ji。
zuo pin shang xi:
ci shi shi lu you ai guo shi zhong de you yi shou ming pian。 lu you yi sheng zhi li yu kang jin dou zheng, yi zhi xi wang neng shou fu zhong yuan。 sui ran pin yu cuo zhe, que reng ran wei gai bian chu zhong。 cong shi zhong ke yi ling hui dao shi ren de ai guo ji qing shi he deng de zhi zhe、 shen chen、 re lie、 zhen zhi。 ye ning ju zhe shi ren bi sheng de xin shi, shi ren shi zhong ru yi di bao zhe dang shi han min zu bi ran yao guang fu jiu wu de xin nian, dui kang zhan shi ye ju you bi sheng de xin xin。 ti mu shi《 shi er》, xiang dang yu yi zhu。 zai duan duan de pian fu zhong, shi ren pi gan li dan di zhu fu zhe er zi, wu bi guang ming lei luo, ji dong ren xin。 nong nong de ai guo zhi qing yue ran zhi shang。shi ren zai xie ci shi de shi yi nian yi qian, tan xi guo“ si qian hen bu jian zhong yuan”, zai re lie di qi dai zhe jiu ye de guang fu。 zhi dao lin zhong zhi ji, shi ren reng ran bao you zhe yang jian ding de xin nian, song chao de kang di bu dui yao hui ge bei shang, gan zou di ren, shou fu shi di, ping ding zhong yuan。 zhe dui yu shi ren zi ji, dang ran shi kan bu dao le, zhi you hou dai de er sun men neng kan dao。 yu shi shen qing di zhu fu er zi, dang huang chao de jun dui shou fu zhong yuan de shi hou, bu yao wang ji ba“ bei ding zhong yuan” zhe ge da hao de xiao xi gao su shi ren, yi qiu le jie yi zhuang zhong da de xin shi。
shou ju“ si qu yuan zhi wan shi kong”, biao ming shi ren ji jiang li kai ren shi, jiu shen me dou mei you le, wan shi jie kong, yong bu zhe qian gua le, cong zhong ti hui shi ren na zhong bei ai qi liang zhi xin qing。 dan cong shi ren de qing gan liu xiang lai kan, you zhe geng jia zhong yao de yi mian,“ yuan zhi wan shi kong” zhe hua kan lai ping chang, dan jiu quan shi lai shuo fei chang zhong yao。 ta bu dan biao xian le shi ren sheng si suo lian, si wu suo wei de sheng si guan, geng zhong yao de shi wei xia wen de“ dan bei” qi dao le you li de fan chen zuo yong。“ yuan”、“ kong” er zi geng jia qiang jin you li, fan chen chu shi ren na zhong“ bu jian jiu zhou tong” ze si bu ming mu de xin qing。
di er ju“ dan bei bu jian jiu zhou tong” miao xie shi ren de bei chuang xin jing。 ci ju shi yi shi shi ren xiang er zi men jiao dai ta zhi si ye wu fa pai chu de ji da bei tong de xin jing, na jiu shi mei you qin yan kan dao zu guo de tong yi er shen shen gan dao yi han。 zhe yi ju zhong de“ bei” zi shi ju yan, shi ren lin zhong qian bei chuang de bu shi ge ren sheng si, er shi mei you kan jian zu guo de tong yi。 biao ming zi ji xin you bu gan, yin wei“ bu jian jiu zhou tong”。“ bei” yin zhuo wen meng zi shen ke fan ying le shi ren nei xin de bei ai、 yi gan zhi qing。
di san ju“ wang shi bei ding zhong yuan ri”, shi ren yi re qie qi wang de yu qi biao da le ke wang shou fu shi di de xin nian。 biao ming shi ren sui ran chen tong, dan bing wei jue wang。 shi ren jian xin zong you yi tian song chao de jun dui bi ding neng ping ding zhong yuan, guang fu shi di。 you le zhe yi ju, shi de qing tiao bian you bei tong zhuan hua wei ji ang。
zui hou yi ju“ jia ji wu wang gao nai weng”, qing xu you yi zhuan, wu nai zi ji yi jing kan bu dao zu guo tong yi de na yi tian, zhi hao ba xi wang ji tuo yu hou dai zi sun。 yu shi shen qing di zhu fu er zi, zai jia ji shi qian wan bie wang ji ba“ bei ding zhong yuan” de xi xun gao su ni de fu qin。 biao da de shi ren jian ding de xin nian he bei zhuang de xin yuan, chong fen ti xian le nian mai shuai lao de lu you ai guo、 bao guo zhi qing, cong zhong shou dao gan ran, jia shen re ai zu guo de qing gan。
ci shi“ bei zhuang chen tong”、“ ke qi gui shen”, ge song lu you ai guo jing shen guang zhao qian qiu。 yong bi qu zhe, xing wen duo bian, qing zhen yi qie di biao da le shi ren lin zhong shi fu za de si xiang qing xu he shi ren you guo you min de ai guo qing huai, ji you dui kang jin da ye wei jiu de wu qiong yi hen, ye you dui shen sheng shi ye bi cheng de jian ding xin nian。 quan shi you bei de cheng fen, dan ji tiao shi ji ang de。 yu yan hun ran tian cheng, mei you si hao diao zhuo, quan shi zhen qing de zi ran liu lu, dan bi zhe yi diao zhuo de shi geng mei、 geng gan ren。
欢迎读者提供注释翻译和赏析
示儿(宋 陆游)原文注释翻译及赏析(完)-古诗词译文查看(陆游)更多诗文
免责声明:「示儿」是宋 陆游创作的一篇诗词,文笔优美俱佳,原文注释和赏析等内容(即本文)皆收集于网络,版权归原作者,只代表作者观点和本站无关,如果您认为本站转载侵犯了您的权益,请联系我们删除。
古诗词推荐
- 示儿
[宋] 陆游 舍东已种百本桑,舍西仍筑百步塘,早茶采尽晚茶出,小麦方秀大麦黄。 老夫一饱手扪腹,不复举首号苍苍。 读书习气扫未尽,灯前简牍纷朱黄。 吾儿从旁论治乱,每使老子喜欲狂。 不须饮酒径自醉,取书相和声琅琅。 人生百病有已时,独有书癖不可...
- 示儿
[宋] 陆游 文能换骨余无法,学但穷源自不疑。 齿豁头童方悟此,乃翁见事可怜迟! 注释:...
- 示儿
[宋] 陆游 闻义贵能徙,见贤思与齐。 食尝甘脱粟,起不待鸣鸡。 萧索园官菜,酸寒太学齑。 时时语儿子:未用厌鉏犁。 注释:...
- 示儿
[宋] 陆游 斥逐襆被归,招唤振衣起;此是鄙夫事,学者那得尔。 前年还东时,指心誓江水。 亦知食不足,但有饿而死。 小儿教汝书,不用日十纸;字字讲声形,仍要身践履。 果能称善人,便可老乡里。 勿言五鼎养,肉食吾所鄙。 注释:...
- 示儿
[宋] 陆游 得道如良贾,深藏要若无。 冶金宁辄跃?韫玉忌轻沽。 儒术今方裂,吾家学本孤。 汝曹能念此,努力共枝梧。 注释:...
- 示儿
[宋] 陆游 死去元知万事空,但悲不见九州同。 王师北定中原日,家祭无忘告乃翁。 注释: 【1】示儿:写给儿子们看。 【2】元知:原本知道。元,通“原”。本来。在苏教版等大部分教材中本诗第一句为“死去元知万事空”,但在老的人教版等教材中为“死去原...
- 卜算子·咏梅
[宋] 陆游 驿外断桥边,寂寞开无主。 已是黄昏独自愁,更著风和雨。 无意苦争春,一任群芳妒。 零落成泥碾作尘,只有香如故。 注释: 【1】卜算子:词牌名,又名《百尺楼》《眉峰碧》《楚天遥》,双调四十四字,上下片各两仄韵。 【2】驿(yì)外:指荒...
- 钗头凤·红酥手
[宋] 陆游 红酥手,黄縢酒, 满城春色宫墙柳。 东风恶,欢情...
- 代魏宫私赠
[唐] 李商隐 来时西馆阻佳期,去后漳河隔梦思。 知有宓妃无限意,春松秋菊可同时。 注释:...
- 所居永乐县久旱,县宰祈祷得雨,因赋诗
[唐] 李商隐 甘膏滴滴是精诚,昼夜如丝一尺盈。 只怪闾阎喧鼓吹,邑人同报朿长生。 注释:...
- 过招国李家南园二首
[唐] 李商隐 潘岳无妻客为愁,新人来坐旧妆楼。 春风犹自疑联句,雪絮相和飞不休。 长亭岁尽雪如波,此去秦关路几多。 惟有梦中相近分,卧来无睡欲如何。 注释:...
- 曲池
[唐] 李商隐 日下繁香不自持,月中流艳与谁期。迎忧急鼓疏钟断, 分隔休灯灭烛时。张盖欲判江滟滟,回头更望柳丝丝。 从来此地黄昏散,未信河梁是别离。 注释:...
- 王十二兄与畏之员外相访见招小饮,时予以悼
[唐] 李商隐 谢傅门庭旧末行,今朝歌管属檀郎。更无人处帘垂地, 欲拂尘时簟竟床。嵇氏幼男犹可悯,左家娇女岂能忘。 秋霖腹疾俱难遣,万里西风夜正长。 注释:...
- 题李上谟壁
[唐] 李商隐 旧著思玄赋,新编杂拟诗。江庭犹近别,山舍得幽期。 嫩割周颙韭,肥烹鲍照葵。饱闻南烛酒,仍及拨醅时。 注释:...
- 少年
[唐] 李商隐 外戚平羌第一功,生年二十有重封。直登宣室螭头上, 横过甘泉豹尾中。别馆觉来云雨梦,后门归去蕙兰丛。 灞陵夜猎随田窦,不识寒郊自转蓬。 注释:...
- 韩同年新居饯韩西迎家室戏赠
[唐] 李商隐 籍籍征西万户侯,新缘贵婿起朱楼。一名我漫居先甲, 千骑君翻在上头。云路招邀回彩凤,天河迢递笑牵牛。 南朝禁脔无人近,瘦尽琼枝咏四愁。 注释:...
- 汉南书事
[唐] 李商隐 西师万众几时回,哀痛天书近已裁。文吏何曾重刀笔, 将军犹自舞轮台。几时拓土成王道,从古穷兵是祸胎。 陛下好生千万寿,玉楼长御白云杯。 注释:...
- 槿花
[唐] 李商隐 风露凄凄秋景繁,可怜荣落在朝昏。 未央宫里三千女,但保红颜莫保恩。 注释:...
- 小桃园
[唐] 李商隐 竟日小桃园,休寒亦未暄。坐莺当酒重,送客出墙繁。 啼久艳粉薄,舞多香雪翻。犹怜未圆月,先出照黄昏。 注释:...
- 过华清内厩门
[唐] 李商隐 华清别馆闭黄昏,碧草悠悠内厩门。 自是明时不巡幸,至今青海有龙孙。 注释:...